Μηχανισμός των Αντικυθήρων

Admin

Πηγή http://www.antikythera-mechanism.gr/

Ο μηχανισμός ο οποίος ανασύρθηκε από το βάθος της θάλασσας των Αντικυθήρων εδώ και περισσότερο από εκατό χρόνια κίνησε αμέσως το ενδιαφέρον κάθε είδους ερευνητών της αρχαιότητας. Ήταν ένας αστρολάβος; Ήταν ένα πλανητάριο, ένα αστρονομικό ρολόι; Ή κάτι άλλο; Η επιστημονική έρευνα προχωρούσε πολλές φορές στα σκοτεινά, αφήνοντας περιθώριο στη φαντασία, που δεν ήθελε και πολύ να ξεπεράσει τα όρια της λογικής. Ότι πρόκειται για έναν μηχανισμό είναι σίγουρο, και μάλιστα για τον πιο σύνθετο μηχανισμό της αρχαιότητας (2ος-1ος αιώνας π.Χ.), που δεν έχει παρόμοιό του στα 1.300 χρόνια που ακολουθούν. Είναι επίσης βέβαιο ότι σχετίζεται με φαινόμενα του ουρανού και ότι αποτελεί ένα είδος πολύπλοκου μηχανικού υπολογιστή.

Σε αυτά τα ερωτήματα έχουν προσπαθήσει επί δεκαετίες να απαντήσουν πολλοί μελετητές του Μηχανισμού, συνεπικουρούμενοι από την τεχνολογία της εποχής τους. Η διεθνής ομάδα που συγκροτήθηκε πρόσφατα για την εξ υπαρχής μελέτη του Μηχανισμού έχει ως εφόδια τις προγενέστερες μελέτες αλλά και τη μοναδική βοήθεια των πλέον καινοτόμων τεχνολογιών, οι οποίες υπόσχονται –και έχουν ήδη αρχίσει να δίνουν– θεαματικά αποτελέσματα.

Η έρευνα τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και έχει χρηματοδοτηθεί από το Ίδρυμα Leverhulme UK, ύστερα από πρόταση ερευνητών από τρία πανεπιστημιακά ιδρύματα. Η ομάδα αποτελείται από τον αστρονόμο Mike Edmunds και τον μαθηματικό Tony Freeth (Πανεπιστήμιο του Κάρντιφ), τον αστρονόμο Ιωάννη Σειραδάκη (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης), τον αστρονόμο Ξενοφώντα Μουσά και τον φυσικό, ειδικευμένο στην ανάλυση ιστορικών αντικειμένων, Ιωάννη Μπιτσάκη (Πανεπιστήμιο Αθηνών), τη δρα χημικό Ελένη Μάγκου και την αρχαιολόγο-μουσειολόγο Μαίρη Ζαφειροπούλου (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). Τέλος, από το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης συμμετέχει ο φιλόλογος και παλαιογράφος Αγαμέμνων Τσελίκας.

Κατά την πρώτη φάση της έρευνας, το φθινόπωρο του 2005, χρησιμοποιήθηκαν οι πλέον καινοτόμες τεχνολογίες για να αποκαλυφθούν άγνωστα μέχρι σήμερα στοιχεία του Μηχανισμού. Την έρευνα στήριξαν ενεργά δύο εταιρείες παγκόσμιου κύρους, η Hewlett Packard και η X-Tek Systems UK. Τεχνική υποστήριξη παρείχαν επίσης το Πανεπιστήμιο του Keele (UK), με τον καθηγητή Peter Haycock και τον δρα Jim Austin, καθώς και η εταιρεία Images First Ltd., η οποία κινηματογράφησε όλη τη διαδικασία της έρευνας με σκοπό την παραγωγή ταινίας για τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα. Η τριδιάστατη απεικόνιση του εσωτερικού του Μηχανισμού βασίστηκε στο λογισμικό και τη στήριξη της γερμανικής εταιρείας Volume Graphics.

Τον Σεπτέμβριο του 2005, το τμήμα έρευνας της Hewlett-Packard (HP Labs, Καλιφόρνια) έστειλε στην Αθήνα τους τρεις ειδικευμένους επιστήμονες οι οποίοι ανέπτυξαν τον πρωτοποριακό μηχανισμό ψηφιακής απεικόνισης PTM Dome. Με το PTM Dome έγινε δυνατή η εκπληκτική επανεμφάνιση σχεδόν σβησμένων κειμένων και στοιχείων της επιφάνειας του Μηχανισμού που δεν είναι ευδιάκριτα ακόμα και με τα καλύτερα συστήματα συμβατικής και ψηφιακής φωτογράφησης. Δείγματα του έργου της ομάδας της Hewlett-Packard μπορεί κανείς να δει στην ιστοσελίδα:

http://www.hpl.hp.com/research/ptm/antikythera_mechanism/index.html

Τον Οκτώβριο του 2005 εργάστηκε στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο πολυμελής ομάδα της εταιρείας X-Tek, σχεδιάστριας του πρωτοπόρου τομογράφου Blade Runner, βάρους 8 τόνων. Οι τριδιάστατες εικόνες που προέκυψαν όταν τα θραύσματα του αρχαίου Μηχανισμού εξετάστηκαν με τον υπερσύγχρονο τομογράφο αποκαλύπτουν άγνωστες πτυχές του εσωτερικού του, οι οποίες παρέμεναν κρυμμένες στον βυθό της θάλασσας των Αντικυθήρων περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια. Με αυτή τη μέθοδο αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά επιγραφές το πάχος των οποίων δεν ξεπερνά το ένα δέκατο του χιλιοστού. Προέκυψαν επίσης σημαντικά δεδομένα για την εσωτερική δομή με τα περίπλοκα γρανάζια και τους άξονες. Ορισμένες εικόνες από τον Blade Runner βρίσκονται στη διεύθυνση:

http://www.xtekxray.com/antikythera.htm

Η έρευνα συνεχίζεται με νέα αποτελέσματα. Κατά τη διάρκεια του 2007 θα δημοσιοποιηθούν οι πληροφορίες για την τρέχουσα έρευνα.

Admin

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ήταν ένας αναλογικός υπολογιστής εκπληκτικής τεχνολογίας. Κατασκευάστηκε πριν από 2000 χρόνια και χρησιμοποιείτο για τον ακριβή υπολογισμό της θέσης του Ηλίου, της Σελήνης και, πιθανώς, των πλανητών, στον ουρανό. Υπολόγιζε τις φάσεις της Σελήνης, προέβλεπε εκλείψεις και προσδιόριζε
την ημερομηνία τέλεσης των αρχαίων στεφανιτών αγώνων. Στις εξωτερικές πλάκες και στο εσωτερικό του έφερε αστρονομικές, γεωγραφικές και τεχνολογικές επιγραφές. Χάρη στις καινοτόμες τεχνικές διερεύνησης που χρησιμοποιήθηκαν, διαβάστηκαν κείμενα χαμένα για πάνω από 2000 χρόνια! Όλες οι επιγραφές είναι γραμμένες με ελληνικούς χαρακτήρες.
Οι διαστάσεις του ήταν περίπου 30x20x10 cm – λίγο μεγαλύτερος από ένα σημερινό Laptop – και περιείχε τουλάχιστον 30 συνεργαζόμενα γρανάζια. Είχε μια διπλή κυκλική κλίμακα έμπροσθεν και δύο ελικοειδείς κλίμακες όπισθεν.
Είναι τόσο σημαντικός για την εξέλιξη της Τεχνολογίας, όσο και η Ακρόπολη για την εξέλιξη της Αρχιτεκτονικής.
Παρόμοιος αρχαίος μηχανισμός δεν έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Έτσι εύλογα γεννάται το ερώτημα τι τεχνική υποδομή υπήρχε την εποχή που κατασκευάστηκε και τι απέγινε η γνώση και η τέχνη που περιείχε.

Admin

Οι επιφάνειες των 82 εναπομείναντων θραυσμάτων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, απεικονιζόμενες από την ομάδα των εργαστηρίων της Hewlett Packard, είναι διαθέσιμες προς μεταφόρτωση στην ιστοσελίδα μεταφόρτωσης των εργαστηρίων της HP. 82 PTM είναι καταγεγραμμένα, και ο αριθμός αυτός είναι εντελώς συμπτωματικός, αφού κάποια μικρά θραύσματα είναι ομαδοποιημένα σε ένα μόνο PTM, ενώ καθένα από τα μεγαλύτερα θραύσματα απεικονίζονται σε παραπάνω από ένα PTM. Θα χρειαστεί να μεταφορτώσετε τον PTM viewer (ο οποίος είναι διαθέσιμος στην ίδια ιστοσελίδα) για να αναζητήσετε τα δεδομένα στον υπολογιστή σας.

Επίσης, μπορείτε να δείτε τον "Διαδραστικό Φωτισμό του Μηχανισμού των Αντικυθήρων", όπου εμφανίζεται ένα μικρό μέρος των συνολικών δεδομένων παρεχόμενο σε χαμηλότερη ανάλυση. Σε αυτή τη σελίδα δεν είναι απαραίτητος ο PTM viewer, όμως το το περιβάλλον Java πρέπει να είναι εγκατεστημένο στον υπολογιστή σας.

Ακολουθεί ο πίνακας των PTM, με τα αντίστοιχα θραύσματα και τις όψεις. Πατήστε εδώ για τη λίστα ταξινομημένη με βάση το γράμμα ή τον αριθμό θραύσματος. Δείτε επίσης αυτή τη λίστα που συνέταξε ο Χερμπ Τζόνσον, με διασταύρωση μεταξύ του σχήματος με τους αριθμούς των PTM και την επίσημη ονοματοθεσία των θραυσμάτων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, βασισμένη στην εργασία της Αρχαιολόγου-Μουσειολόγου Μαίρης Ζαφειροπούλου.

Admin

Οι ψηφιακές ακτινογραφίες όλων των γνωστών σωζόμενων θραυσμάτων του Μηχανισμού των Αντικυθήρων που αποκτήθηκαν με την τεχνογνωσία της Tek χρησιμοποιώντας το σύστημα BladeRunner βρίσκονται στην ιστοσελίδα της Shaw Inspection Systems (πρώην X-Tek Industrial). Οι ψηφιακές ακτινογραφίες που διατίθενται περιλαμβάνουν όλα τα κυρίως θραύσματα (θραύσματα A έως G) αλλά και όλα τα μικρά θραύσματα (θραύσματα 1 έως 75), και αποκτήθηκαν με τη χρήση του συστήματος BladeRunner CT (Υπολογιστική Τομογραφία) της X-Tek.

Το σύστημα αυτό διαμορφώθηκε με τη βοήθεια μία πηγής ακτίνων Χ της X-Tek με μικροεστίαση και τάσεως 225kV, σε συνδυασμό με έναν επίπεδο ανιχνευτή Perkin Elmer 16 ιντσών. Ο ανιχνευτής Perkin Elmer είναι τετράγωνος, 2048 x 2048 εικονοστοιχείων, με μέγεθος εικονοστοιχείου 0.4mm, ή 400μm. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα θραύσματα μεγεθύνθηκαν κατά 2.7 έως 4.4 φορές, ξεπερνώντας έτσι τις συνηθισμένες κλίμακες μεγεθών των 75 με 46 μm.

Τα κυρίως θραύσματα απεικονίστηκαν με δυναμικό ακτίνων Χ στα 200, 150 και 100 kV. Τα μικρά θραύσματα απεικονίστηκαν μόλις στα 150 kV. Για σκοπούς ομοιομορφίας, οι ακτινογραφίες που παρουσιάζονται εδώ είναι όλες απεικονισμένες στα 150 kV. Τα κυρίως θραύσματα απεικονίστηκαν ξεχωριστά, ενώ τα μικρά απεικονίστηκαν σε μικρές ομάδες μέχρι 7 στοιχείων.

Ο Perkin Elmer είναι ανιχνευτής 16-bit που παράγει μονόχρωμες ψηφιακές ακτινογραφίες με 65536 τόνους του γκρι. Αυτές έχουν μετατραπεί σε εικόνες των 8-bit (256 τόνους του γκρι), με κλιμακώμενη αντίθεση για να ταιριάζει καλύτερα με το δυναμικό φάσμα. Κατόπιν, συμπιέστηκαν και αποθηκεύτηκαν ως αρχεία JPEG. Όποτε κρίθηκε αναγκαίο, οι εικόνες ξακρίστηκαν και ακτινογραφίες ομάδων φωτογραφιών χωρίστηκαν σε μικρότερα τμήματα ώστε κάθε φωτογραφία να απεικονίζει ένα μονάχα θραύσμα. Οι διαστάσεις των φωτογραφιών έχουν περιοριστεί σε κοινώς χρησιμοποιούμενα μεγέθη (256, 384, 512, 768, 1024, 1280, 1536 κλπ), και σκοπίμως διατηρήθηκαν σε τετράγωνο σχήμα. Τα ονόματα των αρχείων περιγράφουν το περιεχόμενό τους, και περιλαμβάνουν τις διαστάσεις των φωτογραφιών.

Τα μικρά θραύσματα είναι εκείνα που ανακαλύφθηκαν το 2005 από την αρχαιολόγο Μαίρη Ζαφειροπούλου στις αποθήκες του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Δεν μας είναι γνωστό το πώς τα θραύσματα διανεμήθηκαν μέσα στα κουτιά. Επίσης, δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι όλα τα θραύσματα ανήκουν στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Admin

Το πιο πρόσφατο μοντέλο του Μηχανισμού των Αντικυθήρων δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Nature του Νοεμβρίου 2006 (Freeth κ.ά., Nature, 30 Νοεμβρίου 2006). Η εξέλιξη των μοντέλων του Μηχανισμού ακολούθησε τη μακροχρόνια προσπάθεια συμφιλίωσης των ενδείξεων από τα θραύσματα με ένα συμπαγές σχέδιο βασισμένο σε συνεκτική δομή και λειτουργία.

Το κλασσικό μοντέλο του Πράις αποτελεί τη βάση όλων των πρόσφατων μοντέλων του Μηχανισμού, παρόλο που πολλές λεπτομέρειες του μοντέλου αυτού έχουν πλέον απορριφθεί. Ο Ράιτ εισήγαγε ένα νέο μοντέλο το 2005. Αυτό ενσωμάτωνε κάποιες θεμελιώδεις αλλαγές στο μοντέλου του Πράις, καθώς και μια μηχανική πραγματοποίηση της υπόθεσης του Πράις ότι η εμπρόσθια όψη του Μηχανισμού μπορεί να αποτελούσε ένα πλανητάριο. Παρόλο που το μοντέλο αυτό ήταν εξαιρετικά ευφυές, με οχτώ ομοαξονικούς δείχτες, υπάρχουν διαφωνίες σχετικά με την αληθοφάνεια του συστήματος, ενώ η απουσία ενδείξεων από τα ίδια τα θραύσματα μπορεί να σημαίνει πως ίσως να μην καταλήξουμε ποτέ σε συναίνεση. Το μεγαλύτερο μέρος της οπίσθιας όψης του μοντέλου του Ράιτ έχει πλέον αντικατασταθεί από το μοντέλο του Ερευνητικού Προγράμματος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, παρόλο που έχουμε διατηρήσει την θεωρία του Πράις περί Μετωνικού Ημερολογίου 235 μηνών στο άνω τμήμα της οπίσθιας όψεως. Συγκεκριμένα, το μοντέλο του Ερευνητικού Προγράμματος απορρίπτει το άβολο καντράν του Δρακονιτικού μήνα του Ράιτ, αποτέλεσμα της τροποποίησης του διαφορικού γραναζιού του Πράις. Ένα επαναλαμβανόμενο θέμα της εργασίας του Ράιτ είναι ότι ο Μηχανισμός κατασκευάστηκε από επαναχρησιμοποιημένα μέλη παλαιότερων συσκευών –πράγματι, τον Σεπτέμβριο του 2006, χαρακτήρισε τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων ως μια περίπτωση «Ελληνιστικής Πατέντας», κατά τη διάρκεια του 25ου Συμποσίου Επιστημονικών Οργάνων.

Οι μεγάλες αλλαγές στο μοντέλο του Ερευνητικού Προγράμματος αποτελούνται από ένα καντράν πρόβλεψης εκλείψεων, με τον κύκλο του Σάρου διαρκείας 223 μηνών, με ένα καντράν Εξέλιγμου (τριπλός Σάρος) ως βοηθητικό στα καντράν της κάτω οπίσθιας όψης, καθώς και μια ολική επανεκτίμηση του διαφορικού του Πράις. Πιστεύουμε πως πρόκειται για ένα επικυκλικό σύστημα που λειτουργεί με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο και πραγματοποιεί την θεωρία του Ιππάρχου περί μη σταθερής τροχιάς της σελήνης. Η πραγματοποίηση βασίζεται σε ένα εκπληκτικά ευφυές σχέδιο. Μαζί, οι αλλαγές αυτές αντιπροσωπεύουν μια τεράστια επανεξέταση της δομής των γραναζιών και υπονοούν πως υπήρξε ουσιαστική σύγχυση στα μοντέλα του Πράις και του Ράιτ, ανάμεσα στα εισαγόμενα δεδομένα και τα εξαγόμενα αποτελέσματα στο επικυκλικό σύστημα της οπίσθιας όψης του Μηχανισμού. Επιπλέον, η έξοδος των αποτελεσμάτων στο σύστημα του μοντέλου μας βρίσκεται στην εμπρόσθια και όχι την οπίσθια όψη, όπως γίνεται στα μοντέλα των Πράις και Ράιτ. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του μοντέλου μας είναι ότι ο Μηχανισμός δεν αποτελεί πλέον «Ελληνιστική Πατέντα» αλλά ένα οικονομικό σχέδιο με υπέροχη αρμονία και συνοχή. Επίσης, ολόκληρος ο σωζώμενος μηχανισμός (εκτός από ένα μόνο γρανάζι) κατανοείται ως απόλυτα βασισμένος σε δύο μεγάλους κύκλους του ηλιακού συστήματος της Βαβυλωνιακής αστρονομίας: τον Μετωνικό Κύκλο και τον Κύκλο του Σάρος.

Αναγνωρίζουμε το μεγάλο χρέος μας στους προκατόχους –συγκεκριμένα στο πρωτοπόρο έργο των Πράις, Μπρόμλεϋ και Ράιτ, το οποίο περιελάμβανε πολλές λαμπρές ιδέες. Στην κατασκευή όμως του μοντέλου μας, έχουμε απορρίψει μεγάλο μέρος της προηγηθείσας έρευνας. Πιστεύουμε πως το μοντέλο μας αντιπροσωπεύει μία γενικώς πειστικότερη εκδοχή των ενδείξεων από τα προηγούμενα. Εκτιμούμε βαθιά της άμεση αποδοχή των ιδεών μας από τον Ράιτ και την απευθείας ενσωμάτωσή τους στο μοντέλο που έχει κατασκευάσει. Δεν μπορούμε όμως να δεχτούμε πως οι αλλαγές αυτές αποτελούν μικρές μονάχα τροποποιήσεις –ίσως το μηχανικό μέρος των αλλαγών να ήταν εύκολο, όμως το μοντέλο μας είναι εντελώς διαφορετικό εννοιολογικά. Αντιπροσωπεύει μία θεμελιώδη αναθεώρηση ολόκληρης της δομής και λειτουργίας του Μηχανισμού.

Admin

Admin

Επιστημονικό άρθρο στο «New Scientist» δεν αποκλείει εφευρέτης της περίφημης μηχανής να ήταν ο αρχαίος Ελληνας μαθηματικός από τις Συρρακούσες Αρχιμήδης.
Θραύσμα από τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων (87 π.Χ.). Εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Τι σχέση μπορεί να έχει η χάλκινη μηχανική σφαίρα του Αρχιμήδη (287 π.Χ.-212 π.Χ.) που παρουσίαζε την κίνηση του Ηλιου, της Σελήνης και των άλλων πλανητών, με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων (89 π.Χ.), που υπολόγιζε με ένα σύστημα τροχών τον χρόνο σε σχέση με την κίνηση των ουράνιων σωμάτων;
Αν και η σφαίρα του Αρχιμήδη έχει από αιώνες χαθεί, οι επιστήμονες διαβάζοντας την περιγραφή της από τον Κικέρωνα τη συσχετίζουν, σε άρθρο στο περιοδικό «New Scientist», με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο), τα μυστικά του οποίου αποκωδικοποιούνται λίγο λίγο.

Ας δούμε, όμως, για ποιο λόγο οδηγούνται σε αυτή τη σκέψη. Ο Αρχιμήδης, γέννημα-θρέμμα των Συρακουσών όταν όλη η Σικελία αποτελούσε ελληνική αποικία, εκτός από το ότι ήταν μεγάλος μαθηματικός, μηχανικός, φυσικός, έδειχνε ενδιαφέρον και για θέματα αστροφυσικής. Ο πατέρας του, Φειδίας, ήταν άλλωστε αστρονόμος. Οταν σκοτώθηκε ο Αρχιμήδης από έναν Ρωμαίο στρατιώτη, στον οποίο είπε «μη μου τους κύκλους τάραττε», η μηχανική του σφαίρα κατέληξε στη Ρώμη. Την πήρε μαζί του το 212 π.Χ. ο στρατηγός Μάρκελλος, όταν έπειτα από διετή πολιορκία κατέλαβε την πόλη των Συρακουσών.
Το σπουδαίο αυτό απόκτημα παρέμεινε επί πολλές γενιές στην οικογένειά του, όπου το είδε ο Κικέρων τον 1ο αι. π.Χ. Είχε γράψει μάλιστα ότι «η εφεύρευση του Αρχιμήδη αξίζει πρόσθετο θαυμασμό, επειδή είχε σκεφτεί έναν τρόπο να έχει αποτελέσματα από μια και μόνη συσκευή, αν και τα ουράνια σώματα έχουν διαφορετικές ταχύτητες μετακίνησης». Επειδή όμως ο Κικέρων δεν ήταν τεχνικός, δεν είχε εξηγήσει πώς λειτουργούσε η συγκεκριμένη συσκευή.
Οι σύγχρονοι ερευνητές θεωρούν ότι ο τρόπος λειτουργίας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων παραπέμπει στη σφαίρα του Αρχιμήδη, που προηγείται χρονικά, και αποδεικνύει ότι οι Ελληνες είχαν την τεχνογνωσία για να κατασκευάσουν έναν πολύπλοκο μηχανισμό όπως των Αντικυθήρων. Εχει, επίσης, διατυπωθεί η εικασία ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων έχει πιθανότατα τόπο προέλευσης το κράτος των Συρακουσών και έχει συσχετιστεί με τις προηγμένες γνώσεις του Αρχιμήδη. Οι επιστήμονες δίνουν και μία εξήγηση γιατί βρέθηκε ο Μηχανισμός ανοικτά των Αντικυθήρων, ανάμεσα στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα. Είναι δυνατόν να κατασκευάστηκε στη Ρόδο, για κάποιον πλούσιο Συρακούσιο που έμενε εκεί ή πήγε στο νησί για να τον δείξει σε κάποιον. Η περαιτέρω έρευνα θα δείξει αν οι απόψεις αυτές μπορούν ανεπιφύλακτα να γίνουν δεκτές.
_________________
Δεν είμαστε εμείς εκείνοι που θα φέρουν το φως.
Είμαστε όμως εκείνοι που θα θυμίζουμε πάντα
πως το σκοτάδι δεν είναι μόνο και ανίκητο

Admin