Το όνομα ΕΛΛΗΝΑΣ

Η λέξη Έλλην έχει πολλές ερμηνείες: Έλλην ο ένας, Έλληνες οι πολλοί. Ελλάς = η χώρα που κατοικούν οι Έλληνες Ελλάς = η υψηλή και ιερή πέτρα-θρόνος, όπου κατοικεί το θείον.



~ Έλλην = γιος του Δία και της Δωρίππης (κατά μίαν εκδοχή).
~ Έλλην = γιος του Δευκαλίωνος -που ήταν γιος του Προμηθέως- και της Πυρράς -θυγατέρας του Επιμηθέως. Ο φιλοπόλεμος βασιλιάς Έλλην απέκτησε από τη Νύμφη Οροηίδα τους γιους: Δώρο, Ξούθο και Αίολο. Γιοι του Ξούθου: ο Αχαιός και ο Ίων (Ησίοδος). Η ίδια η λέξη χάνεται στην ελληνική ιστορική παράδοση. (Ηροδότου Ιστορία ι-56, Η-23, Ζ-95): «της νύν Ελλάδος, πρότερον δε Πελασγίης καλούμενης».
Σελλοί ονομάζονταν οι κάτοικοι της αρχαίας Δωδώνης του Ολύμπου (όπου και το αρχικό Μαντείο πριν από τον κατακλυσμό του Ωγυγου). Ήταν φύλακες του μαντείου του Διός, αναγκασμένοι να διάγουν βίον τραχύ και ασκητικό. Η λέξη Σελλοί συναντάται και ως Έλλοί (δασυνόμενη) δηλ. Έλ-λοι = οι άνθρωποι οι ιεροί που γεννήθηκαν από τους λίθους (λάας), οι Έλληνες ιερείς του Διός. Σελλοί = οι απόγονοι του Έλλοπος-Πελασγού, του πρώτου κατοίκου της θεσσαλίας-Περραιβίας. Στην Ιλιάδα, (Π' 233-235): «Ζευ άνα, Δωδωναίε, Πελασγικέ, τηλόθι ναίων, Δωδώνης μεδέων δνσχειμέρον άμφί δέ Σελλοί σοϊ ναίουσ'ύποφήται άνιπτόποδες χαμαιεϋναι». (= Δία βασιλιά, Δωδωναίε, Πελασγικέ, που κάθεσαι μακριά και προστατεύεις τη Δωδώνη με το βαρύ χειμώνα, γύρω δε οι Σελλοί κατοικούν, οι ερμηνευτές των χρησμών σου, που κοιμούνται κατά γης και έχουν άνιπτα πόδια).

~ Ο Πίνδαρος αναφέρει: Ελλοί = αδελφικός τύπος της ίδιας λέξεως και Σελλοί: συγγενές του Έλληνα.
~ Ο Κουρτιος υπαινίσσεται πως παράγεται από τη ρίζα του ρ. βάλλομαι.
~ Ο Ησύχιος σχετίζει τη λέξη με την ίεράν του Διός έδρα εν Δωδώνη:Έλα, καθέδρα τον Δ ιός εν Δωδώνη.
~ Τους Φοίνικες, τους πρωτο-έλληνες κατοίκους της Παλαιστίνης που κατάγονταν από την Ήπειρο, τους ονόμαζαν και Σελέαρ.
~ Ίσως η ρίζα της λέξης Σελλοί -> Σελληνήεις: οι υπό της Σελήνης - σεληνόφωτος φωτιζόμενοι = άνθρωποι σεληνόφωτος και Σελλήνιον: υποκορ. του Σελήνη = φως της Σελήνης.
~ Ο Αριστοφάνης στους "Ιππείς" 1253 αναφέρει: Έλλάνιε Ζεϋ.
~ Ελλάς = πόλη και περιοχή της Θεσσαλίας, ιδρυθείσα από τον Έλληνα (Ιλιάς, Β' 683)• «οί δ' είχον Φθίην καί Ελλάδα». Ολόκληρη η περιοχή της Θεσσαλίας που την κατοικούσαν οι Έλληνες Μυρμιδόνες -από τα πανάρχαια χρόνια- ονομαζόταν Ελλάς.
~ Στο Ομηρικό αναφέρονται ως Έλληνες οι κάτοικοι της θεσσαλικής Φθίας: Αλός - Αλόπη, Τρηχίν, Αργός Πελασνικόν.
Ο μελετητής της ιστορίας της ελληνικής φυλής Ι. Ποσσάς στο βιβλίο του Η αληθινή Προϊστορία και στη σελ. 95 αναφέρει: «... χαρακτηριστικών είναι, ότι... το όνομα "Ελλην συνδέεται με πνενματικώς ανεπτυγμένους προγόνους, πού υπονοεί ή συμβολίζει την πνευματικήν ύπεροχήν της φυλής των ' Ελλήνων, όπως εξεδηλώθη άλλως τε αυτή καί εις τους μετέπειτα χρόνους, Προορφικοί, Όρφικοί, Επικοί, Σοφοί, Νομοθέται, Προσωκρατικοί, Σωκρατικοί, Πλάτων, Αριστοτέλης κ.τ,λ.
Η ρίζα Ελλ, στον Πελασγικό κόσμο, εκφράζει την έννοια του υψηλού. Παράγονται δε λέξεις όπως; Έλλοπες, Ελινοί, Αλουονοί (Αλβανοί) κ.ά. Ο Στράβων στα Γεωγραφικά (157) αναφέρει: «Στην Ιβηρία υπάρχουν πολλοί Έλληνες και πολλές πόλεις που έχουν ονόματα Ελέα, Ελαίαι, Ελαιούς και Ελάιον όρος».
Οι Πελασγοί λέγονταν και Προσέλληνοι.
Στην Ιλιάδα, Β'681-5, έχουμε αρκετές αναφορές στη λέξη Έλλην, Έλληνες, όπως: «... που είχαν την Φθίαν και την Ελλάδα με τις όμορφες γυναίκες, που λέγονταν Μυρμιδόνες και Έλληνες και Αχαιοί και είχαν αρχηγό τον Αχιλλέα με 50 πλοία...».
Τέλος το όνομα Έλλην γεννήθηκε και υπήρξε στον τόπο αυτό...

Το όνομα Έλλην ως δηλωτικό των κατοίκων της Ελλάδας χρησιμοποιείται από το 1000 π.Χ. περίπου. Προ της εποχής αυτής, στον Όμηρο, το όνομα χρησιμοποιούνταν προς δήλωση των κατοίκων τμήματος του βασιλείου του Αχιλλέα, ιδίως αυτών στην πόλη Ελλάδα, η οποία κείτονταν πλησίον της σημερινής Φαρσάλου, ενώ οι κάτοικοι της Ηπειρωτικής Ελλάδας και των νησιών καλούνταν Αχαιοί, Αργείοι, Δαναοί. Από την στενή αυτή περιοχή, άγνωστο πως, επεκτάθηκε συν τω χρόνω επί των κατοίκων ολόκληρης της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας, κατ΄ αρχάς και μετά σε όλη την νότια κείμενη χώρα Στερεάς και Πελοποννήσου, και προς Α. και Δ. μέχρι την Κρήτη, τα Ιόνια νησιά και τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και διατηρήθηκε έτσι μέχρι τους πρώτους Χριστιανικούς αιώνες. Με την εμφάνιση του Χριστιανισμού και ιδίως από την στιγμή που ο Άγιος Αθανάσιος έγραψε το σύγγραμμα «κατά Ειδώλων», το όνομα των Ελλήνων καταχλευάζονταν από τον άμβωνα και στα εκκλησιαστικά συγγράμματα, γινόμενο συνώνυμο του ειδωλολάτρη ή αιρετικού, και προστιθέμενο ενίοτε προς δυσφήμιση και προς άλλα εθνικά ονόματα. Κανείς από τους εκχριστιανισθέντες Έλληνες τολμούσε να φέρει το καταδικασμένο όνομα, εκ φόβου μη επισύρει καθ’ εαυτού αναθέματα της Εκκλησίας. Συνέβη τότε να επανέλθουν σε κοινή χρήση παλιά και ξεχασμένα εθνικά ονόματα των Ελλήνων. Έκτοτε πιθανώς ονομάστηκαν Ελλαδικοί, με επίθετο που βρίσκει κανείς και στον Ξενοφώντα (Στ΄ π.Χ. αιώνα), οι κάτοικοι της κυρίως Ελλάδας. Μείζονα τότε διάδοση εξέλαβε το παλαιότατο όνομα των Ελλήνων, Γραικός, πλεονεκτώντας των άλλων, και με αυτό δήλωναν τους Έλληνες και οι δυτικοί. Η οργάνωση του Βυζαντινού κράτους ως Ρωμαΐικου, η διατήρηση εν αυτώ των διοικητικών μορφών του Ρωμαϊκού κράτους και η προσηγορία των Ρωμαίων, την οποία έφεραν οι υπήκοοι, συντέλεσαν στην διάδοση του ονόματος Ρωμαίοι (Ρωμιοί) στους Έλληνες, το οποίο ουδέποτε επικράτησε ολοσχερώς.

Από τις λίγες σωζόμενες μαρτυρίες συνάγεται πως οι Έλληνες το γένος, υπήκοοι του Βυζαντινού κράτους, διατηρούσαν παράλληλα και το παλιό τους εθνικό όνομα. Μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως από τους Λατίνους, το όνομα των Ρωμιών, μισητό γενόμενο, άρχισε να παραγκωνίζεται και να αναφέρεται συχνότερο και με πολύ αγάπη εκείνο των Ελλήνων, το οποίο αρχίζει να ανακτά την παλιά του διασταλτική από κάθε βαρβαρικού δύναμη. Όταν το έθνος υποδουλώθηκε στους Τούρκους, η Εκκλησία έκρινε ως πιο συμφέρον το όνομα των Ρωμαίων. Ο κατακτητής αναγνώρισε τον Πατριάρχη ως πατριάρχη των Ρωμαίων «Ρούμ πατριγκί» και στην δικαιοδοσία του υπήγαγε όλους τους Ρωμαίους (Ρουμ μιλέτι) , όλους δηλαδή τους Ορθοδόξους Χριστιανούς, οι οποίοι νωρίτερα υπάγονταν στον αυτοκράτορα του Βυζαντίου (αυτοκράτορα των Ρωμαίων), στον οποίο συμπεριλαμβάνονταν και μη Έλληνες. Όσες φορές χρειάζονταν να διαχωριστούν οι αλλόγλωσσοι από τους ελληνόγλωσσους, Έλληνες τους καλούσε η Εκκλησία ενώ χρησιμοποιούσε τον όρο Γραικοί για να διακρίνει μεταξύ ελληνόγλωσσων Ορθοδόξων και τον λατινοδόξων οπαδών του πάπα Ρώμης. Στα δημοτικά άσματα από τον ΙΣΤ΄ αιώνα και μετά χρησιμοποιείται κατά προτίμηση ως εθνικό το όνομα Έλλην, το οποίο υιοθετήθηκε και από τους αγωνιστές της εθνικής ανεξαρτησίας από τα πρώτα της βήματα επιβλήθηκε τέλος και επίσημα από την απελευθέρωση.

(Πηγή: Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος ΙΑ΄, σσ. 7-